Rys historyczny

Przed laty kardynał Karol Wojtyła mówił o Kościele na Górnym Śląsku: „Kościół diecezjalny katowicki to szczególna wspólnota Ludu Bożego. Ma swój profil religijny i społeczny. Szczególnym znamieniem Waszego Kościoła jest zespolenie modlitwy i pracy”

Do roku 1922 Górny Śląsk, na którego terenie są granice archidiecezji katowickiej, znajdował się w strukturach kościelnych diecezji wrocławskiej. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku na Górnym Śląsku wzmogło się dążenie mieszkającej tu ludności polskiej do włączenia się do odrodzonej Rzeczpospolitej. Wobec oporu władz pruskich w latach 1919, 1920 i 1921 wybuchły tu trzy powstania śląskie oraz przeprowadzono plebiscyt pod nadzorem Ligi Narodów (20 marca 1921 roku). W jego wyniku w czerwcu i lipcu 1922 roku część Górnego Śląska została włączona do Polski. 21 października 1921 roku biskup wrocławski Adolf Bertram utworzył na tym obszarze podległą sobie Delegaturę Biskupią na Śląsku, powierzając ją ks. Janowi Kapicy, proboszczowi parafii św. Marii Magdaleny w Tychach. Odpowiadając na dalsze polityczne decyzje i kościelne działania, Stolica Apostolska 7 listopada 1922 roku powołała administraturę apostolską polskiego Śląska. Trzy lata później bullą Vixdum Poloniae unitasz 28 października 1925 roku papież Pius XI utworzył diecezję katowicką i włączył ją do metropolii krakowskiej.

Teren diecezji katowickiej, obejmujący 4216 km², był centrum przemysłowym Drugiej Rzeczpospolitej. Koncentracja przemysłu ciężkiego – kopalń węgla kamiennego i hutnictwa – spowodowała po drugiej wojnie światowej gwałtowną urbanizację i przyrost liczby mieszkańców, zatrudnionych głównie w przemyśle ciężkim. Wynikła stąd konieczność rozwoju sieci parafialnej i rozbudowania duszpasterstwa, zwłaszcza w miastach, takich jak Katowice, Tychy, Jastrzębie Zdrój, Rybnik, Żory i Wodzisław Śląski. Dlatego w latach 1970–1989 pomimo restrykcyjnej polityki władz komunistycznych wybudowano ponad 150 nowych kościołów. Kilkadziesiąt świątyń powstało po 1989 roku. Wszystkie one zostały wybudowane dzięki nadzwyczajnemu zaangażowaniu katolickiego laikatu i jego ofiarności oraz pracy księży budowniczych. Godne podkreślenia są skuteczne starania kolejnych biskupów katowickich o zezwolenia na budowę nowych kościołów, jak również ich walka o niedzielę wolną od pracy, troska o rodzinę, prawa ludzi pracy i naturalne środowisko człowieka. Kościół katolicki na Górnym Śląsku stał się głosem niemających głosu! Szczególnie doniosłą kartę zapisał on w okresie stanu wojennego, kiedy to biskup katowicki Herbert Bednorz powołał Biskupi Komitet Pomocy Więźniom i Internowanym, który objął wieloletnią, wszechstronną pomocą około trzech tysięcy internowanych i ich rodziny.

Aktualnie w skład archidiecezji katowickiej wchodzą 322 parafie, skupione w 37 dekanatach na obszarze 2333 km². Głównym kościołem archidiecezji jest katedra pw. Chrystusa Króla w Katowicach, poświęcona w 1955 roku. Obecny kształt katedry nie odpowiada pierwotnym planom architektonicznym, ponieważ władze komunistyczne udaremniły wybudowanie trzydziestometrowej kopuły. Na frontonie kościoła katedralnego umieszczono napis Soli Deo honor et gloria.

Bullą Totus Tuus Poloniae populusz 25 marca 1992 roku papież Jan Paweł II podniósł diecezję katowicką do rangi archidiecezji i stolicy nowej metropolii górnośląskiej. W jej skład wchodzą: archidiecezja katowicka oraz diecezja gliwicka i diecezja opolska. Głównymi patronami archidiecezji są: Matka Boża Piekarska i św. Jacek Odrowąż.

Personalia

Administracją Apostolską Śląska Polskiego, a po niej diecezją śląską (katowicką) kierował urodzony w Mysłowicach ks. August Hlond SDB. Po przeniesieniu go w roku 1926 na stolicę prymasowską w Gnieźnie i Poznaniu, biskupem katowickim został ks. Arkadiusz Lisiecki – kapłan archidiecezji poznańskiej. Jego posługa trwała tylko cztery lata (1926–1930). Po jego nagłej śmierci kolejnym biskupem diecezjalnym w Katowicach został ks. Stanisław Adamski (kapłan – społecznik z archidiecezji poznańskiej). Swój urząd sprawował 37 lat, z tym jednak, że był z Katowic dwukrotnie wygnany: przez reżim nazistowski (1941–1945) i stalinowski (1952–1956). W 1950 roku – ze względu na stan zdrowia – Stolica Apostolska przydzieliła mu koadiutora cum iure succesionisw osobie ks. Herberta Bednorza, kapłana diecezji katowickiej, który po śmierci biskupa Adamskiego w 1967 roku kierował diecezją jako biskup diecezjalny do 1985 roku. Jego następcą został ks. Damian Zimoń (proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Katowicach) – od 1992 roku arcybiskup metropolita górnośląski. 9 października 2011 roku jego obowiązki przejął biskup Wiktor Skworc (kapłan diecezji katowickiej; w latach 1997–2011 biskup tarnowski), który kanonicznie objął archidiecezję katowicką w uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata (26 listopada 2011 roku). W pasterskiej posłudze wspierają Arcybiskupa Katowickiego biskupi pomocniczy: Marek Szkudło, Adam Wodarczyk i Grzegorz Olszowski.

Duchowieństwo powstałej w 1925 roku diecezji katowickiej zdobywało wykształcenie teologiczne na wydziałach teologicznych we Wrocławiu i w Ołomuńcu oraz – w czasie drugiej wojny światowej – w seminariach duchownych w Widnawie i Fuldzie. W czasie posługi biskupa Hlonda duchowieństwo diecezji katowickiej liczyło około 300 księży – na każdego z nich przypadało 3385 wiernych. Duszpasterskim optymizmem napawał fakt napływu dużej liczby kandydatów do kapłaństwa, którzy od roku 1928 zamieszkali w nowym gmachu Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie i studiowali na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1935 roku kształciło się tam 159 alumnów. W przeddzień wybuchu drugiej wojny światowej diecezja liczyła 489 księży. Prześladowania, które spotkały duchowieństwo, mocno przerzedziły jego szeregi. Pretekstem do eksterminacji był udział kapłanów w powstaniach śląskich i plebiscycie oraz ich zasługi dla rozwoju kultury polskiej w okresie międzywojennym, a także działalność w nielegalnym – według władz okupacyjnych – ruchu charytatywnym oraz niestosowanie się do zakazu okupanta w zakresie używania języka polskiego w duszpasterstwie. Z terenu diecezji w 1941 roku zostali deportowani biskupi: Stanisław Adamski i Juliusz Bieniek, zaś 157 księży zostało dotkniętych różnego rodzaju represjami: 45 księży i kleryków poniosło śmierć w więzieniach i obozach koncentracyjnych. Męczennikami za wiarę ogłoszono dwóch księży diecezjalnych: bł. Emila Szramka i bł. Józefa Czempiela. Trwa proces beatyfikacyjny ks. Jana Machy. Wielu duchownych spotkały represje w okresie Polski Ludowej w postaci aresztów, więzienia i przymusowej banicji. Za obronę katechezy w szkole z diecezji zostali usunięci: biskup katowicki Stanisław Adamski, jego koadiutor Herbert Bednorz i biskup pomocniczy Juliusz Bieniek. W czasie ich nieobecności w latach 1952–1956 diecezją katowicką (wtedy stalinogrodzką) administrowali wikariusze kapitulni: ks. Filip Bednorz i ks. Jan Piskorz, wybrani pod naciskiem Służby Bezpieczeństwa.

Po drugiej wojnie światowej liczba duchownych systematycznie wzrastała. Do 1980 roku Wyższe Śląskie Seminarium Duchowne mieściło się w Krakowie. Decyzją biskupa Herberta Bednorza 3 listopada 1980 roku jego siedzibę przeniesiono do użytkowanego dotychczas przez państwo budynku szkolnego dawnego Gimnazjum św. Jacka w Katowicach. W 2000 roku utworzono Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, gdzie odtąd alumni seminarium duchownego studiują teologię i mają możliwość zdobywania stopni naukowych razem ze świeckimi. Duchowieństwo archidiecezji katowickiej liczy dziś ponad 1000 księży. Kilkudziesięciu z nich pracuje na misjach afrykańskich (w Zambii i Tanzanii) i azjatyckich (w Kazachstanie), wśród Polonii (w Anglii i we Francji) oraz w krajach ościennych (w Republice Czeskiej i na Ukrainie), gdzie brakuje miejscowych duszpasterzy. W 1997 roku zakończono budowę koniecznego domu księży emerytów, dedykując go św. Józefowi.

Na terenie archidiecezji katowickiej swoje miejsce mają domy zgromadzeń męskich i żeńskich, w tym Dom Prowincjalny Ojców Franciszkanów, Dom Generalny Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Mikołowie oraz Domy Prowincjalne: Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Katowicach i Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP Niepokalanie Poczętej w Katowicach-Panewnikach, a także dwa klasztory klauzurowe: w Katowicach wybudowany przez diecezję klasztor sióstr karmelitanek i w Rybniku klasztor sióstr wizytek, które wygnane z Wilna w 1946 roku, zostały przyjęte do diecezji katowickiej przez biskupa Stanisława Adamskiego.

Duszpasterstwo

Arcybiskupa katowickiego w prowadzeniu pracy duszpasterskiej wspierają Wydziały Kurii Metropolitalnej i instytucje odpowiedzialne za poszczególne sektory życia i działalności Kościoła. Szczególne znaczenie ma Caritas Archidiecezji Katowickiej, prowadzący kilkanaście domów opieki. Posługę charytatywną na poziomie parafii spełniają Parafialne Zespoły Caritas. Ważną misję wobec ubogich i bezdomnych pełnią w Katowicach siostry ze Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości oraz prowadzony przez zaangażowany laikat całodobowy Katolicki Telefon Zaufania.

W archidiecezji katowickiej prężnie działają katolickie stowarzyszenia i ruchy, wśród których należy wymienić: Ruch Światło-Życie, założony przez sługę Bożego ks. Franciszka Blachnickiego, Ruch Dzieci Maryi, Katolicką Odnowę w Duchu Świętym, Legion Maryi, Ruch Focolare, Neokatechumenat, Akcję Katolicką, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży oraz wspólnoty o charakterze modlitewnym, charytatywnym i apostolskim. Działa Duszpasterstwo Akademickie i inne duszpasterstwa stanowe. W Katowicach mieści się ogólnopolska centrala „Apostolstwa Chorych” i Duszpasterstwa Głuchoniemych.

Do ważnych wydarzeń w powojennej historii Diecezji i Archidiecezji Katowickiej zaliczamy:

• w milenijnym roku 1966 peregrynację kopii cudownego wizerunku Matki Bożej Jasnogórskiej w parafiach – bez obecności Obrazu Nawiedzenia, ponieważ 3 września został „aresztowany” przez władze komunistyczne w drodze do Katowic i w eskorcie Milicji Obywatelskiej przewieziony na Jasną Górę, gdzie był przez lata przetrzymywany;
• przeprowadzony w latach 1972–1975 I Synod Diecezji Katowickiej (Wiara, modlitwa i życie w Kościele katowickim);
• 20 czerwca 1983 roku wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II w Katowicach – w katedrze i na lotnisku Muchowiec;
• 7 listopada 2000 roku utworzenie Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach;
• odbywający się w latach 2014–2016 II Synod Archidiecezji Katowickiej.

Trwa realizacja jego uchwał – jako przygotowanie do roku 2025, czyli Jubileuszu 100-lecia Archidiecezji Katowickiej.

Na terenie archidiecezji funkcjonuje kilka sanktuariów, z których najbardziej znane jest Sanktuarium NMP Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich. Co roku odbywają się tam pielgrzymki stanowe mężczyzn i młodzieńców oraz kobiet i dziewcząt. Przez dwanaście lat uczestniczył w nich i wygłaszał homilie kardynał Karol Wojtyła, ówczesny metropolita krakowski.

Kościół katowicki posiada miejsca formacji w postaci domów rekolekcyjnych w Wodzisławiu Śląskim-Kokoszycach, Brennej, Katowicach-Panewnikach, Koniakowie, Wiśle i Jaworniku, w których organizowane są spotkania formacyjne oraz dni skupienia dla świeckich i duchownych. Aktualnie trwa budowa domu formacyjnego „Nazaret” w Piekarach Śląskich.

W 1986 roku – po odzyskaniu przez diecezję katowicką zajętego przez władze komunistyczne drugiego skrzydła gmachu Kurii Metropolitalnej – możliwe stało się otwarcie Muzeum Diecezjalnego. Eksponuje ono wystawę stałą: „Gotycka sztuka sakralna Górnego Śląska” oraz wystawy okresowe, prezentowane w Galerii Sztuki Współczesnej „Fra Angelico”. Znaczna część gotyckiej sztuki sakralnej (odzyskana w roku 1981 z magazynów Muzeum w Bytomiu, gdzie były przetrzymywane przez okres okupacji hitlerowskiej i Polski Ludowej) została przekazana w depozyt do nowo zbudowanego Muzeum Śląskiego w Katowicach i tam jest godnie eksponowana.

Znaczące miejsce w misji ewangelizacyjnej zajmują media katolickie związane z archidiecezją katowicką: tygodnik „Gość Niedzielny” (od 1923 roku, z obecnym nakładem 175 tys. egzemplarzy), miesięcznik „Mały Gość Niedzielny” (religijne pismo dla dzieci i młodzieży – wznowione w roku 1981, ukazujące się w nakładzie 75 tys. egzemplarzy), miesięcznik „Apostolstwo Chorych” (przyjęty ze Lwowa w 1946 roku, z obecnym nakładem 33 tys. egzemplarzy), Radio eM, portal internetowy „Wiara.pl”, wydawnictwo Księgarnia św. Jacka (od 1925 roku). Istnieje ponadto Biuro Prasowe Archidiecezji Katowickiej, przygotowujące Archidiecezjalny Serwis Informacyjny, z którego korzysta około trzystu odbiorców mediów lokalnych. Oryginalnym dziełem związanym z archidiecezją katowicką jest „Biblicum Śląskie”, wpływające na formację biblijną wiernych przez Internet. Archidiecezja posiada także własną stronę internetową: www.archidiecezjakatowicka.pl.

Archidiecezja katowicka współpracuje z Polskim Radiem Katowice i z publiczną telewizją TVP3 Katowice – na podstawie podpisanych umów działają redakcje programów religijnych, które przygotowują cykliczne audycje.

Years ago, Cardinal Karol Wojtyła described the Upper Silesian Church as follows: “The Church of the Diocese of Katowice is a special community within the people of God. It has its own religious and social profile. A special hallmark of your Church is the union of prayer and labor”

The archdiocese is situated in Upper Silesia – a region included by the administrative division of the Church in the Archdiocese of Wrocław till 1922. When World War II ended and Poland regained its independence in 1918, the Polish people living in Upper Silesia demonstrated increased aspirations for incorporating the region into the reborn Republic of Poland. Since the Prussian authorities opposed to that, three Silesian uprisings broke out – in 1919, 1920 and 1921. The last one underlay the decision made by the League of Nations to carry out a plebiscite in the region. As a result, a part of Upper Silesia was incorporated into Poland in 1922. The Holy See responded to those political actions already in 1922 by establishing the Apostolic Administration of Polish Silesia. Three years later, on October 28th, 1925, Pope Pius XI issued a bull entitled Vixdum Poloniae Unitas, which established, inter alia, the Diocese of Katowice and incorporated it into the Metropolis of Cracow.

The area covered by the Diocese of Katowice was the country’s industrial center. The concentration of heavy industry, represented by bituminous coal mines and metallurgy, resulted in a sudden intensification of urbanization and an increase of the number of citizens employed by industry. This made it necessary to expand the parish network and develop the pastoral work, especially in new cities such as Tychy, Jastrzębie, Żory and Wodzisław. Therefore, over 150 new churches were built in the years of 1970-1989 despite the anti-Church policy of the communist authorities. Several dozen further sanctuaries were constructed after 1989 owing to extraordinary commitment and generosity of catholic laypeople as well as the work of builder priests. The bishops of the Archdiocese of Katowice have been notable for their struggle for permits to build new churches, free Sundays, the welfare of families and employee rights as well as care for the natural environment.

The archdiocese currently comprises 322 parishes divided into 37 deaneries. Its main church is the Cathedral of Christ the King in Katowice, consecrated in 1955. The current shape of the cathedral does not reflect the original architectural plans because the communist authorities prevented the construction of a 30-meter dome. The frontage of the cathedral bears the following inscription: “Soli Deo honor et gloria”.

In a bull of March 25th, 1992 entitled Totus Tuus Poloniae Populus, Pope John Paul II made the Diocese of Katowice an archdiocese and the capital of the new metropolis. It consists of the Archdiocese of Katowice, the Diocese of Gliwice and the Diocese of Opole. The main patrons of the archdiocese are the Holy Mother of Piekary Śląskie and Saint Hyacinth.

People

The Apostolic Administration of Polish Silesia was headed by the Reverend August Hlond as the administrator. After the Diocese of Katowice (the Diocese of Silesia) was established, he became its first bishop. When Bishop Hlond was appointed the Primate of Poland and moved to the primate capital in Gniezno in 1926, the Reverend Arkadiusz Lisiecki from the Diocese of Poznań became the Bishop of Katowice. However, he headed the diocese for only four years. After his death in 1930, he was succeeded by another bishop from Poznań, Stanisław Adamski. He held his position for a long time – as many as 37 years – but in 1950, due to his poor health, he was assigned
a coadjutor, Herbert Bednorz. He managed the diocese first as
a coadjutor bishop and then, after the death of Bishop Adamski on November 12th, 1967, as the Bishop of the Diocese of Katowice. He retired in 1985 and was succeeded by the Reverend Damian Zimoń as the fifth Bishop of Katowice (the Metropolitan Archbishop since 1992). On October 9th, 2011, Bishop Wiktor Skworc became the next Metropolitan Archbishop of Katowice. He was canonically installed into the office on November 26th, 2011. He is supported in his pastoral work by Bishop Marek Szkudło and Bishop Adam Wodarczyk.

The clergy of the diocese established in 1925 included priests from the Wrocław area, prepared and educated in the seminaries in Wrocław and Widnawa. The diocese began its existence with approx. 300 priests. During the interwar period, there was one clergyman to 3,385 people from among the faithful in the diocese. However, the large number of candidates for priesthood was an optimistic fact: for example, 159 men studied in the Silesian Seminary in Cracow in 1935. On the eve of the outbreak of World War II, there were 498 priests in the diocese. Unfortunately, the subsequent persecution thinned out the clergy. The pretext for that oppression was the participation of priests in Silesian uprisings and the Silesian plebiscite, outstanding services to Polish culture in the interwar period, the underground activity in the illegal charitable movement and armed resistance as well as disobedience to the occupation authorities regarding the bans imposed on pastoral work (only the German language was allowed because Upper Silesia had been incorporated into the Third Reich). Various forms of repression afflicted as many as 157 priests (45 priests and seminarians died). Two priests were proclaimed blessed martyrs: the Reverend Emil Szramek and the Reverend Józef Czempiel. The beatification process of the Reverend Jan Macha is in progress as he died while helping needful families out of charity. Many more clergymen were repressed during the communist period: they were arrested, imprisoned or exiled. In the years of 1952-1956, Bishop of Katowice Stanisław Adamski, coadjutor bishop Herbert Bednorz and auxiliary bishop Juliusz Bieniek lived in exile because they were dismissed from the diocese by the communist authorities for their defense of religious classes at school. During their absence, the diocese was administered by vicars capitular elected under the control and pressure of the security service.

After World War II, the number of clergymen grew systematically. Until 1980, the Silesian Higher Seminary was based in Cracow. Owing to the decision made by Bishop Herbert Bednorz, on November 3rd, 1980, the seat of the seminary was moved to Katowice, where it occupied the prewar building of Saint Hyacinth Secondary School. Nowadays, seminarians study together with lay students at the Faculty of Theology of the University of Silesia in Katowice. The clergy of the Archdiocese of Katowice currently comprises 1,070 priests. Several dozen of them are missionaries (Kazakhstan, Zambia) and those who work in Polish communities in England and France or in countries which lack local priests (the Czech Republic, Ukraine). In 1997, the archdiocese opened the Retired Priest House.

There are also many monastic houses of male and female orders in the archdiocese, including the Provincial House of the Franciscan Friars, the General House of the Sisters of Mercy of St. Borromeo, the Provincial House of the Sisters of Saint Elizabeth and the Provincial House of the Sisters Servants of Mary Immaculate. Two enclosed orders, the Carmelite Sisters and the Order of the Visitation of Holy Mary, also have their houses in the archdiocese – in Katowice and Rybnik respectively.

Pastoral work

The Archbishop of Katowice is supported in managing the local Church by the Metropolitan Curia departments and institutions responsible for the individual sectors of pastoral life. Caritas of the Archdiocese of Katowice, which maintains a dozen of nursing and residential homes, is of special significance in this scope. Charity work is also undertaken by Caritas parish teams. Missionaries of Charity and round-the-clock Catholic Support Line are yet other pillars of the mission among the poor and the homeless.

Many catholic associations and movements dynamically operate in the Archdiocese of Katowice as well. These include: the Light-Life Movement (founded by the Reverend Franciszek Blachnicki), the Association of the Children of Mary, the Renewal in the Holy Spirit Movement, the Legion of Mary, Focolari, the Neocatechumenal Way, the Catholic Action, the Catholic Youth Organization as well as other communities occupied with prayer, charity and apostolic work. Already in the communist period,
a special status was given to the University Chaplaincy, the Chaplaincy of Workers, the Chaplaincy of Artistic Circles as well as chaplaincies of other social and professional groups.

Important events in the post-war history of the Diocese of Katowice include: the peregrination of copies of Our Lady of Częstochowa over the parishes in 1966 (however, the peregrination took place without the Image itself because it was “arrested” by the communist authorities on its way to Katowice and escorted back to Częstochowa by the communist police); the First Diocesan Synod (1972-1975); the visit of Pope John Paul II to Katowice (June 20th, 1983) and the establishment of the Faculty of Theology at the University of Silesia in Katowice (2000). In recent years, the local Church held its Second Diocesan Synod; its resolutions are currently being implemented by way of preparation for the 100th anniversary of the archdiocese (2025).

There are several sanctuaries in the Archdiocese of Katowice. The most famous of them is the Sanctuary of Our Lady of Justice and Social Love in Piekary Śląskie, visited every year by, inter alia, two special groups of pilgrims: adult and young men as well as women and girls. Cardinal Karol Wojtyła, the then Metropolitan Archbishop of Cracow, used to participate in those pilgrimages for many years.

The archdiocese also organizes formation meetings and reflection days for clergy and laypeople in its retreat homes in Kokoszyce, Brenna, Katowice-Panewniki, Koniaków, Wisła and Jawornik.

Moreover, the Diocesan Museum was opened in 1986; it presents a permanent exhibition entitled “The Gothic sacred art in Upper Silesia” as well as periodic exhibitions presented in “Fra Angelico” contemporary art gallery. A significant part of the Gothic sacred art was put in deposit in the Silesian Museum in Katowice and is exhibited there.

An important role in the evangelization mission is played by catholic media connected with the archdiocese: Gość Niedzielny [the Sunday guest] weekly (founded in 1925 and sold in approx. 140 thousand copies a week), Mały Gość Niedzielny [the little Sunday guest] monthly (a religious magazine for children and youth, issued since 1926 and sold in approx. 100 thousand copies), Apostolstwo Chorych [mission among the sick] monthly (founded in 1946 and sold in 33 thousand copies), Saint Hyacinth Bookshop and Printing House (established in 1925), eM radio station and Wiara.pl – a website existing for a few years now. The Archdiocesan Press Office issues the Archdiocesan News Bulletin which informs the local media (approx. 300 recipients) in advance about the planned events in the archdiocese. Another unique creation of the archdiocese is Biblicum Śląskie [the Silesian Bible study] – a website allowing everyone interested to study the Bible and participate in biblical formation on the Internet. The Archdiocese of Katowice also has its own website:
www.archidiecezja.katowice.pl.

The archdiocese cooperates with Polskie Radio Katowice (a regional Polish radio station) and TVP3 Katowice (a regional station of public TV), for which special editorial teams prepare religious programs on a regular basis under the signed agreements.

Il y a quelques années de cela, le Cardinal Karol Wojtyła parlait en ces termes de l’Église de Haute-Silésie : « L’Église diocésaine est une communauté spéciale du Peuple de Dieu. Elle a un profil religieux et social. Votre Église est marquée par l’union de la prière et du travail »

Jusqu’en 1922, la Haute-Silésie, sur le territoire de laquelle se trouve l’Archidiocèse, appartenait dans les structures de l’Église, à l’Archidiocèse de Wrocław. Quand la Première Guerre mondiale s’acheva et que la Pologne retrouva son indépendance en 1918, les aspirations de la population polonaise qui vivait sur ce territoire s’intensifièrent pour rejoindre la République de Pologne qui venait de renaître. Dans le contexte d’une opposition forte des autorités prussiennes, trois soulèvements éclatèrent en Silésie en 1919, 1920 et 1921. Le dernier soulèvement conduisit la Société des Nations à organiser un plébiscite. En conséquence, en 1922, une partie de la Haute-Silésie fut incorporée à la Pologne. Suite à ces évènements, le Saint-Siège, dès novembre 1922, nomma l’Administration Apostolique de la Silésie Polonaise. Trois ans plus tard, par la bulle pontificale « Vixdum Poloniae unitas » du 28 octobre 1925, le pape Pie XI créa entre autres le Diocèse de Katowice et l’inclut dans la Métropole de Cracovie.

La région du Diocèse de Katowice fut le centre industriel du pays. La concentration de l’industrie lourde – mines de charbon et industries métallurgiques – a entraîné une urbanisation rapide et une augmentation de la population industrielle. Il en résulta la nécessité d’augmenter le réseau paroissial et le développement de l’activité pastorale, en particulier dans les nouvelles villes telles que Tychy, Jastrzębie, Żory et Wodzisław. Par conséquent, entre 1970 et 1989, malgré la politique anti-religieuse des autorités communistes, plus de 150 nouvelles églises furent construites. Des dizaines d’autres furent construites après 1989 grâce à l’implication extraordinaire des laïcs catholiques et leur dévouement ainsi qu’au travail des prêtres-bâtisseurs. Il convient de souligner la lutte des évêques de Katowice pour obtenir le permis de construire pour les nouvelles églises, leur engagement dans la lutte pour la journée du dimanche sans travail ainsi que leurs préoccupations pour la famille, les droits des travailleurs et l’environnement naturel de l’homme.

Aujourd’hui, l’Archidiocèse est composé de 322 paroisses regroupées en 37 doyennés. L’église principale de l’Archidiocèse est la cathédrale du Christ-Roi à Katowice, consacrée en 1955. La forme actuelle de la cathédrale ne correspond pas aux plans architecturaux d’origine, car les autorités communistes contrecarrèrent la construction d’un dôme de 30 mètres de hauteur. Sur le fronton de la cathédrale se trouve l’inscription suivante « Soli Deo honneur et gloria ».

Par la bulle pontificale « Totus Tuus Poloniae Populus » du 25 mars 1992, le pape Jean-Paul II éleva le Diocèse de Katowice au rang d’archidiocèse et de capitale de la nouvelle métropole. Actuellement la Métropole se compose : de l’Archidiocèse de Katowice, du Diocèse de Gliwice et du Diocèse d’Opole. Notre-Dame de Piekary et Saint Hyacinthe sont les patrons principaux de l’Archidiocèse.

Clergés

L’administration Apostolique de la Silésie Polonaise fut dirigée par un administrateur, le père August Hlond. Après la création du Diocèse de Katowice (de Silésie) il devint son premier évêque. Quand Mgr Hlond fut transféré en 1926 à la capitale du Primat à Gniezno, le père Arkadiusz Lisiecki, originaire du diocèse de Poznań, devint évêque de Katowice. Il ne dirigea le diocèse que quatre ans. Après sa mort en 1930, le diocèse fut dirigé par Mgr Stanisław Adamski (également de Poznań). Il remplit ses fonctions pendant une longue période qui dura 37 ans, cependant en 1950 en raison de son état de santé, on lui attribua un coadjuteur en la personne de Mgr Herbert Bednorz. Ce dernier dirigea le diocèse d’abord comme évêque coadjuteur, et après la mort de Mgr S. Adamski (le 12 novembre 1967) en tant qu’évêque diocésain de Katowice. En 1985 il prit sa retraite et le père Damian Zimoń fut nommé cinquième évêque de Katowice (depuis 1992 archevêque métropolitain). Le 9 octobre 2011, Mgr Wiktor Skworc fut nommé archevêque métropolitain de Katowice. Il prit ses fonctions le 26 novembre 2011. Dans son travail pastoral il est soutenu par deux évêques auxiliaires: Mgr Marek Szkudło et Mgr Adam Wodarczyk.

Le clergé du Diocèse créé en 1925, fut recruté parmi le clergé de Wrocław, formé dans les séminaires de Wrocław et de Widnawa. Le Diocèse a commencé son activité avec environ 300 prêtres. Pendant la période de l’entre-deux-guerres le diocèse comptait 1 385 000 fidèles.

L’afflux d’un grand nombre de candidats à la prêtrise permit de voir les choses avec plus optimisme ; en 1935 au Séminaire Silésien de Cracovie étudiaient 159 séminaristes. À la veille du déclenchement de la Seconde Guerre mondiale le diocèse comptait 489 prêtres. Les persécutions dont souffrit le clergé ont sévèrement affaibli ses rangs. Les prêtres furent persécutés en raison de leur participation aux soulèvements et aux plébiscites silésiens, leurs contributions remarquables à la culture polonaise de la période de l’entre-deux-guerres, leurs activités clandestines dans un mouvement illégal de charité et dans la Résistance ainsi qu’au non-respect des interdictions des autorités d’occupation en matière d’activité pastorale (la nécessité d’utiliser uniquement la langue allemande à cause de l’incorporation du territoire de la Haute-Silésie dans le Troisième Reich). Au total 157 prêtres subirent différents types de répression (45 prêtres et religieux furent tués). Deux prêtres furent proclamés martyrs : le père Emil Szramek et le père Józef Czempiel. Le processus de béatification du père Jan Macha est en cours ; ce dernier mourut en apportant une aide charitable aux familles dans le besoin. De même, pendant la période communiste, de nombreux religieux subirent des répressions sous la forme d’arrestations, d’emprisonnement, de bannissements forcés. Dans les années 1952-56 l’évêque de Katowice Stanisław Adamski, l’évêque coadjuteur Herbert Bednorz et l’évêque auxiliaire Juliusz Bieniek furent révoqués du diocèse par les autorités communistes et furent exilés. Pendant leur absence, le diocèse fut administré par les vicaires capitulaires élus sous le contrôle et la pression des services de l’Office de la Sécurité.

Après la Seconde Guerre mondiale, le nombre de membres du clergé a systématiquement augmenté. Jusqu’en 1980, le Séminaire Supérieur de Silésie était situé à Cracovie. Grâce à Mgr H.Bednorz, le 3 novembre 1980, le siège du séminaire fut transféré à Katowice, dans les locaux du Lycée St. Hyacinthe construit avant la guerre. Actuellement, les séminaristes étudient avec les étudiants laïcs à la Faculté de Théologie de l’Université de Silésie à Katowice. Le clergé de l’Archidiocèse de Katowice compte aujourd’hui 1070 prêtres. Quelques dizaines d’entre eux travaillent en mission (Kazakhstan, Zambie), dans les communautés de Polonais en Angleterre et en France ainsi que dans les pays où on observe un manque des prêtres locaux (République Tchèque, Ukraine). La Maison des Prêtres Retraités a été ouverte en 1997.

Dans l’Archidiocèse de Katowice se trouvent beaucoup de maisons religieuses d’hommes et de femmes : la maison provinciale des Franciscains, la maison générale des Sœurs Borroméennes et les maisons provinciales des Sœurs de Sainte Élisabeth et des Sœurs Servantes de Notre-Dame. Deux monastères cloîtrés, celui des Sœurs Carmélites (Katowice) et celui des Visiteuses (Rybnik) ont leur siège dans l’archidiocèse.

Pastorale

L’Archevêque de Katowice est soutenu dans sa mission pour l’Église locale par les départements de la Curie Métropolitaine et les institutions responsables des différents secteurs de la vie pastorale. Il convient de souligner l’importance de Caritas de l’Archidiocèse de Katowice qui gère plus d’une douzaine de maisons d’aide sociale. De même, au niveau paroissial, les groupes paroissiaux de Caritas ont une activité caritative. Les personnes pauvres et les sans-abri peuvent trouver de l’aide auprès des Sœurs Missionnaires de la Charité à Katowice et en appelant une ligne d’assistance permanente.

Plusieurs associations et mouvements catholiques mènent une activité en plein essor dans l’Archidiocèse de Katowice, parmi lesquels il faut mentionner : Mouvement Lumière et Vie fondé par le père Franciszek Blachnicki, Mouvement des Enfants de Sainte Marie, Renouveau Catholique dans le Saint Esprit, Légion de Marie, Focolari, Neocatéchuménat, Action Catholique, Association de la Jeunesse Catholique et autres communautés de prière, de charité et apostoliques. Même à l’époque communiste, un statut spécial fut accordé à : la Pastorale Universitaire, la Pastorale des Travailleurs, la Pastorale des Milieux Artistiques et à d’autres pastorales.

Parmi les évènements importants de l’histoire du Diocèse de Katowice après la guerre il convient de noter : le pèlerinage dans les paroisses de la copie du tableau de Notre Dame de Jasna Góra en 1966 – l’année du millénaire (cependant ce fut un pèlerinage sans tableau qui fut „arrêté” par les autorités communistes sur le chemin de Katowice et escorté par la milice de l’époque à Częstochowa), Ier Synode du Diocèse (1972-1975), la visite du Pape Jean Paul II à Katowice (20 juin 1983) et la création de la Faculté de Théologie de l’Université de Silésie à Katowice (2000). Dernièrement, l’Église locale a vécu son deuxième Synode Diocésain. À l’heure actuelle, ses résolutions sont réalisées dans le cadre de la préparation pour l’anniversaire des 100 ans de l’Archidiocèse (2025).

Il y a plusieurs sanctuaires dans l’Archidiocèse de Katowice, dont le plus célèbre est le sanctuaire de la Vierge Marie de la Justice et de l’Amour Social à Piekary Śląskie. Chaque année on organise des pèlerinages des hommes et des jeunes hommes ainsi que des femmes et des jeunes filles. Le cardinal Karol Wojtyła, à l’époque, métropolite de Cracovie, participa à ces pèlerinages.

L’Archidiocèse possède des maisons de rencontres spirituelles à Kokoszyce, Brenna, Katowice-Panewniki, Koniaków, Wisła et Jawornik où on organise des réunions de formation et des journées de recueillement pour les laïcs et le clergé.

Le Musée diocésain fut créé en 1986. Il abrite l’exposition permanente « Art gothique sacré de Haute-Silésie » ainsi que des expositions périodiques présentées dans la galerie d’art contemporain « Fra Angelico ». Une grande partie de l’art gothique sacré fut remise au Musée de Silésie de Katowice où elle est exposée.

Les médias catholiques associés à l’Archidiocèse occupent une place importante dans la mission d’évangélisation, ce sont : « Gość Niedzielny » [Invité du dimanche] (fondé en 1925, avec un tirage hebdomadaire de 140 000 exemplaires environ), le mensuel « Mały Gość Niedzielny » [Petit Invité du dimanche] – un magazine religieux pour les enfants et les jeunes (édité depuis 1926, tirage d’environ 100 000 exemplaires), le mensuel « Apostolstwo Chorych » [Pastorale des malades] (fondé en 1946, tirage de 33 000 exemplaires), la Librairie et l’Imprimerie de St. Hyacinthe (crées en 1925), « Radio eM » ainsi que le site internet « Wiara.pl » qui se développe depuis plusieurs années. Le Bureau de Presse de l’Archidiocèse prépare le Service d’Information Archidiocésain qui informe les médias locaux (environ 300 destinataires) sur les événements à venir dans l’Archidiocèse. Le « Biblicum de Silésie » est une autre action originale de l’Archidiocèse qui permet de connaître la Bible par internet ainsi qu’à suivre la formation biblique également au travers d’internet. L’Archidiocèse de Katowice possède également son propre site web (www.archidiecezja.katowice.pl). Il coopère avec la Radio Polonaise Katowice et avec la chaîne de télévision publique TVP3 Katowice; en vertu des accords conclus, les rédactions des programmes religieux préparent des programmes cycliques.